ข้างขึ้นข้างแรมคือกระบวนการเปลี่ยนแปลงของดวงจันทร์ที่เกิดขึ้นระหว่างวงจรเดือน โดยเริ่มต้นจากดวงจันทร์มืดหรือ New Moon และเริ่มมีแสงสว่างเพิ่มขึ้นไปจนถึงดวงจันทร์เต็มดวงหรือ Full Moon ในระหว่างกระบวนการนี้, ดวงจันทร์จะผ่านตามลำดับข้างขึ้น เมื่อดวงจันทร์มืด, ดวงจันทร์จะมีเสี้ยวบนท้องฟ้า และเป็นส่วนของวงจรธรรมชาติที่มนุษย์สามารถสังเกตได้ในท้องฟ้าขณะกลางคืน
“ข้างขึ้นข้างแรม” หมายถึง การเปลี่ยนแปลงของดวงจันทร์เมื่อดวงจันทร์เริ่มมีแสงสว่างเพิ่มขึ้น ตั้งแต่ new moon ไปสู่ full moon ในช่วงนี้ ดวงจันทร์จะดูใหญ่ขึ้นและสว่างขึ้นในท้องฟ้าของคืนไปเรื่อย ๆ การเปลี่ยนแปลงนี้จะผ่านไปในระหว่างข้างแรมที่สว่างขึ้น ซึ่งสามารถเห็นได้ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น crescent, first quarter, และ gibbous จนถึงจันทร์เต็มดวง (full moon) ที่ทั้งหน้าดวงจันทร์ถูกมองเห็นจากโล
ข้างขึ้นข้างแรมมีความสำคัญอย่างมากในการกำหนดวันและปฏิบัติทางศาสนา และมีผลกระทบทางวิทยาศาสตร์ด้วย เนื่องจากตำแหน่งของดวงจันทร์ในช่วงข้างขึ้นข้างแรมจะมีผลต่อการมองเห็นของมนุษย์ที่อยู่บนโลก
ในทางศาสนาและประเพณีต่าง ๆ ข้างขึ้นข้างแรมมีบทบาทสำคัญในการกำหนดวันสำคัญ ๆ เช่น วันพระหรือวันสำคัญในประเพณี โดยการติดตามช่วงข้างขึ้นข้างแรมจะช่วยให้คนที่รับศาสนาหรือปฏิบัติประเพณีสามารถกำหนดเวลาในการทำพิธีหรือวิธีการต่าง ๆ ได้ตรงตามที่กำหนดไว้ในศาสนาหรือประเพณีนั้น ๆ
การสังเกตดวงจันทร์ในช่วงข้างขึ้นข้างแรมทำให้มนุษย์สามารถเห็นการเปลี่ยนแปลงของดวงจันทร์ในท้องฟ้า ซึ่งเป็นปรากฎการณ์ที่น่าสนใจและสวยงาม เช่น ช่วงข้างขึ้นที่ดวงจันทร์ปรากฏเป็นเสี้ยวบนท้องฟ้า
ข้างขึ้นข้างแรมบางครั้งยังเป็นที่นำมาใช้ในทำนองเพลงหรือกลอนที่มีความเชื่อมโยงกับธรรมเนียมประเพณี หรือในบทกวีที่เกี่ยวข้องกับดวงจันทร์
การสังเกตดวงจันทร์ในช่วงข้างขึ้นข้างแรมยังเป็นที่สำคัญในการศึกษาและวิจัยทางวิทยาศาสตร์ เนื่องจากช่วงเวลานี้จะมีการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติของดวงจันทร์ที่น่าสนใจ
รวมปฏิทินข้างขึ้นข้างแรมแต่ละเดือนประจำปี 2567 มีวิธีการดูไม่ยาก และปฏิทิน 2567 สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ทุกเมื่อตามต้องการ
ข้างขึ้นข้างแรมสามารถดูได้โดยการสังเกตดวงจันทร์ในท้องฟ้าขณะกลางคืน โดยมีขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงตามช่วงข้างขึ้นข้างแรมดังนี้
ในช่วงนี้, ดวงจันทร์จะอยู่ระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ ทำให้ดวงจันทร์มีแสงสว่างน้อยหรือไม่มีเลย จึงไม่สามารถมองเห็นได้จากโลก
ตอนนี้, ดวงจันทร์จะเริ่มเป็นรูปเสี้ยวน้อยบนท้องฟ้า, มีแสงสว่างบางส่วนที่มาจากดวงอาทิตย์
ดวงจันทร์จะอยู่ที่มุม 90 องศาระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์, ทำให้มุมที่แสงสว่างมีจะเปลี่ยนแปลง และเริ่มมองเห็นได้ในช่วงกลางวัน
ดวงจันทร์เริ่มใหญ่ขึ้นและมีเสี้ยวมากขึ้น แสงสว่างมากขึ้น
ในช่วงนี้ดวงจันทร์จะอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ แสงสว่างจะตกกระทบตรงตามดวงจันทร์ทั้งหมดทำให้ดวงจันทร์เป็นเต็มดวง
หลังจาก Full Moon ดวงจันทร์จะเริ่มลดลงในขนาด และแสงสว่างจะลดลง
ดวงจันทร์จะอยู่ที่มุม 90 องศาระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์อีกครั้ง
ดวงจันทร์จะเล็กลงและมีแสงสว่างน้อยขึ้น
ข้างขึ้นข้างแรมคือกระบวนการเปลี่ยนแปลงของดวงจันทร์ที่เกิดขึ้นระหว่างวงจรเดือน โดยเริ่มต้นจากดวงจันทร์มืดหรือ New Moon และเริ่มมีแสงสว่างเพิ่มขึ้นไปจนถึงดวงจันทร์เต็มดวงหรือ Full Moon ในระหว่างกระบวนการนี้, ดวงจันทร์จะผ่านตามลำดับข้างขึ้น เมื่อดวงจันทร์มืด, ดวงจันทร์จะมีเสี้ยวบนท้องฟ้า และเป็นส่วนของวงจรธรรมชาติที่มนุษย์สามารถสังเกตได้ในท้องฟ้าขณะกลางคืน
การเปลี่ยนแปลงของดวงจันทร์มีผลทางวิทยาศาสตร์และสังคม ศาสนาและประเพณีในหลายท้องถิ่นใช้ข้างขึ้นข้างแรมในการกำหนดวันสำคัญ ๆ และการสังเกตดวงจันทร์ในช่วงนี้ยังมีความสำคัญในวงจรวิทยาศาสตร์และการศึกษาทางธรรมชาติ